… en die leuke winkel op de hoek niet het leven laat
WANDEL & HANDEL
Het Oude Dorp is de verzameling van straatjes waar je graag een film zou willen opnemen die moet handelen over het schippersleven tussen WO I en WO II. Toen ik er gisterochtend weer eens rondwandelde was inderdaad een filmcrew zijn spullen aan het opstellen.
Ik weet niet of het is voor een film over het zware leven van schippersfamilies lange tijd geleden, voor een kinderfilm in de tijd van Swiebertje of voor een commercial maar ze hadden wel het bakkerswinkeltje als locatie gekozen.
Ik ken het winkeltje. Het is van de bekende bakker in het dorp waar de lucht van vers gebakken brood door alle kieren naar buiten walmt en de gebakjes je tegemoet glanzen.
Ik heb eerder in het Oude Dorp gewoond, om de hoek bij de bakker. Op zwoele zomeravonden liepen we vaak nog een rondje en hoorden we hoe rond middernacht de rekken naar buiten werden gereden met de dampende broden. Vaak mochten we er alvast een proeven. Dan waardeer je het ambachtswerk nog eens extra.
Twee straten verderop bevindt zich de boekwinkel. Hij zit in een pand waar je een boekwinkel verwacht. Binnen waan je je op de benedenverdieping van een herenhuis. Het parket kraakt, de geur van papier is bedwelmend en de kasten hebben planken die doorbuigen onder het gewicht van het grote vertelplezier dat zij meetorsen.
De kasten zijn nooit vervangen, de boekencollectie gelukkig wel. Ik koop mijn boeken liever bij deze enthousiaste detaillist dan bij de Bruna van het dorp.
Zo zijn hier meer winkeltjes die niet zijn meegegaan in een franchiseconcept van een bekende retailformule maar strijden voor hun eigen lokale identiteit.
Ik koester ze.
Je vindt deze retailhelden overal. Afgelopen weekend bijvoorbeeld zag ik in Hoenderloo – het kan ook Otterloo zijn geweest – een bijzondere bloemen- annex woonwinkel met veel bijzondere accessoires. Een beetje vroeg misschien maar het was daar al volop kerstmis. Dit is de tijd van het jaar dat retailers in dit soort winkels extra hun best doen om je naar binnen te lokken.
Als je er open voor staat, ontdek je dat er nog heel veel zijn. Wel eens in bijvoorbeeld Buiten de Lijntjes geweest in Wolvega? Hier verkopen twee dames alles wat je maar op gebied van papier en papiertjes kunt verzinnen. In Japan zijn dit soort winkels heel populair. Japanners zijn idolaat van stationary, de meeste Nederlanders moeten de kleine geneugten van papier nog ontdekken.
Of de Posthumuswinkel in Amsterdam. ‘Sinds 1865’ vermeldt hij trots op zijn site. Daar kun je je stempel-fetisj uitleven. Even terug in de tijd van Charles Dickens.
De Negen Straatjes in Amsterdam zijn een begrip geworden dankzij de grote verzameling van winkeliers die met nieuwe en gedurfde concepten een niche proberen te veroveren in je portemonnee. De Haarlemmerdijk, ook zo’n straat.
Je moet lef hebben, en ook wat geld op de bankrekening, om zo’n zeer gespecialiseerde winkel open te houden. Zeker in dit jaar waarin je eerst een aantal weken gedwongen moest sluiten en vervolgens moest afwachten of jouw klanten de expeditie naar je straat durven te ondernemen. Want ja, een Travelers Notebook agenda 2021 kun je ook bij Bol.com bestellen.
Een geluk van de Corona-sluiting is dat veel kleine zelfstandigen hard aan hun website hebben gewerkt. Maar het is een grote zorg als je ook een huurbaas hebt die het liefst van je af wil, en snel, omdat hij een veel hogere huur kan vragen aan een volgende huurder. Zeker als die een landelijke keten is met scouts die jouw pand in het vizier hebben.
Dan hoef je als huurder niet te rekenen op uitstel of kwijtschelding van huurpenningen voor de weken van sluiting. Omzetgerelateerde huur is voor de pandjesbaas dan ook geen onderwerp van gesprek.
De gevolgen zijn duidelijk. De Negen Straatjes raken hun unieke karakter kwijt. Geen straatcoach die er wat aan kan doen.
De straten kleuren blauw en rood door de neonletters van koning AH en koningin Kruidvat. Rituals mag ook een plekje tussen de groten hebben als een soort knuffelwinkel om de illusie in stand te houden dat in de straatjes nog steeds bijzondere winkelformules zitten.
Zo evolueren unieke winkelstraatjes in dezelfde grauwe mix van formules die je in alle winkelharten tegenkomt. Tsja, dan is online een aantrekkelijk alternatief.
Met de komst van de Etossen en Scotch & Soda’s verandert ook de kleur van het winkelend publiek. De achterblijvende bijzondere winkels krijgen steeds minder aanloop omdat de straat wordt overgenomen door mensen die snel een krat bier of pak luiers willen kopen bij de opgedoken grootgrutter en helemaal niets moeten hebben van notitieboekjes met 60 grams papier.
Het is een neerwaartse spiraal die pandjesbazen rijker maar bijzondere en gespecialiseerde winkels kapot maakt.
Het kan ook anders. Detaillisten en vastgoedeigenaren in de Hilversumse Gijsbrecht van Amstelstraat geven het voorbeeld. Zij zijn bezig met het opzetten van een BIZ (BedrijvenInvesteringsZone) die onder meer wordt ingezet op het aantrekkelijker maken van de openbare ruimte, duurzame distributie en mobiliteit, verkeersveiligheid, en het behoud van het gevarieerde aanbod van de straat.
Daarnaast gaan winkeliers en vastgoedeigenaren onder meer samen investeren in de promotie van de straat, en in een professionele organisatie die de activiteiten en beide besturen begeleidt.
Nu is een BIZ niets nieuws, in 2019 waren er 300 actief, de meeste in centrumgebieden en winkelcentra.
Het is een interessant instrument om diversiteit in winkelgebieden te behouden en gezamenlijk de promotie aan te pakken. Maar je moet dan weer wel in een winkelgebied zitten met je bijzondere winkelformule. Helaas, in Wolvega en Hoenderloo is geen BIZ actief.
Dus de beste kans op overleven is een bereidwillige consument die lokale waar wil kopen. En veel.
Erik de Boer Online 